2.3 Όταν ο Εγκέφαλος Βιώνει Άγχος: Πάλη – Φυγή – Ακινητοποίηση

Όπως προαναφέρθηκε, η αντίδραση πάλης – φυγής – ακινητοποίησης είναι η φυσική αντίδραση του σώματός σας στον κίνδυνο. Είναι ένας τύπος αντίδρασης στο στρες που σας βοηθά να αντιδράτε σε αντιληπτές απειλές. Αυτή η απόκριση ενεργοποιείται από ψυχολογικό φόβο που είναι «γνωστός». Δηλαδή, έχετε συνδέσει μια κατάσταση ή ένα ερέθισμα με αρνητικές εμπειρίες. Αυτή η ψυχολογική απόκριση ξεκινά όταν εκτίθεστε για πρώτη φορά στην κατάσταση και αναπτύσσεται με την πάροδο του χρόνου.

Συγκεκριμένα, η πάλη ή η φυγή είναι μια ενεργή αμυντική απόκριση όπου παλεύετε ή φεύγετε από το δυνητικά επικίνδυνο περιβάλλον. Από την άλλη πλευρά, η ακινητοποίηση είναι μια περαιτέρω προετοιμασία για να προστατευτείτε είτε παλεύοντας είτε φεύγοντας. Περιλαμβάνει παρόμοιες φυσιολογικές αλλαγές, αλλά αντ’ αυτού, παραμένετε εντελώς ακίνητοι και ετοιμάζεστε για την επόμενη κίνηση.

Όταν αντιμετωπίζετε μια αντιληπτή απειλή, η κατάσταση επιβίωσής σας αυξάνεται. Αυτό συμβαίνει επειδή θεωρείτε ήδη ότι η κατάσταση είναι απειλητική για τη ζωή και το σώμα σας αποκρίνεται αυτόματα με την αντίδραση πάλης – φυγής – ακινητοποίησης για να σας διατηρήσει ασφαλείς (Nunez, 2020).

Παρακάτω είναι μερικές φυσιολογικές αποκρίσεις που ενεργοποιούνται στον μηχανισμό πάλης ή φυγής:

Αίμα – Το αίμα πυκνώνει, γεγονός που αυξάνει τους παράγοντες πήξης. Αυτό προετοιμάζει το σώμα σας για τραυματισμό.
Χέρια και πόδια – Καθώς η ροή του αίματος αυξάνεται στους κύριους μύες σας, τα χέρια και τα πόδια σας μπορεί να κρυώσουν.
Αυτιά – Τα αυτιά σας «δραστηριοποιούνται» και η ακοή σας γίνεται πιο έντονη.
Αναπνέετε πιο γρήγορα – Η αναπνοή σας επιταχύνεται για να μεταφέρει περισσότερο οξυγόνο στο αίμα σας. Αυτό γίνεται για να είμαστε έτοιμοι να παλέψουμε ή να φύγουμε.
Νιώθετε ταχυπαλμία – Η καρδιά σας χτυπά πιο γρήγορα για να μεταφέρει οξυγόνο στους κύριους μύες σας.
Νιώθετε ζάλη – Η αύξηση του οξυγόνου στο αίμα μας προκαλεί ζάλη αν δεν το χρησιμοποιήσουμε.
Μάτια – Η περιφερειακή σας όραση αυξάνεται, ώστε να μπορείτε να παρατηρήσετε το περιβάλλον σας. Οι κόρες των ματιών σας διαστέλλονται και επιτρέπουν να εισέλθει περισσότερο φως, γεγονός που σας βοηθά να βλέπετε καλύτερα.
Εφίδρωση – Το δέρμα σας μπορεί να παράγει περισσότερο ιδρώτα ή να κρυώσει. Μπορεί να φαίνεστε χλωμοί ή να νιώθετε ανατριχίλα.
Τεταμένοι μύες – Για να προετοιμαστείτε να φύγετε ή να παλέψετε, οι μύες σας θα τεταθούν.
Αντίληψη πόνου – Ο μηχανισμός πάλης ή φυγής μειώνει προσωρινά την αντίληψή σας για τον πόνο.

(Beacon House, 2017).

Αναστοχαστικές ερωτήσεις για τον αναγνώστη:

Έχετε βιώσει ποτέ τον μηχανισμό πάλης ή φυγής;
Τι είδους καταστάσεις θεωρείτε ότι είναι απειλητικές για εσάς;
Πιστεύετε ότι είστε περισσότερο άτομο της «πάλης» ή της «φυγής»;