1.1 Ποιος είναι ο καθοδηγούμενός μου και πώς μπορώ να ορίσω την πρόοδό του;

Συνεργασία με άτομα NEET ως Ομάδα-Στόχος

Όταν εργάζεστε με μια ομάδα-στόχο που περιγράφεται ως «νέοι ενήλικες που δεν βρίσκονται υπό κατάρτιση, απασχόληση ή εκπαίδευση, οι οποίοι τείνουν να είναι δυσπρόσιτοι και ιδιαιτέρως μειονεκτούντες», δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι αυτή η ομάδα παρουσιάζει στην πραγματικότητα αρκετές αντιθέσεις. Το υπόβαθρό τους είναι διαφορετικό, οι λόγοι για τους οποίους δεν εργάζονται ή δεν σπουδάζουν είναι διαφορετικοί και οι ιδέες τους για τη ζωή και το μέλλον τους είναι πιθανώς διαφορετικές. Είναι ασφαλές να πούμε ότι τα άτομα NEET έχουν διαφορετικές ΑΝΑΓΚΕΣ.

Όταν εργάζεστε με κάποιον που θεωρείται ότι ανήκει σε αυτήν την ομάδα-στόχο «NEET» – θα τον αναφέρουμε ως καθοδηγούμενο από εδώ και στο εξής – είναι πιθανό να τον υποστηρίξετε σε ατομική βάση. Ο στόχος σας μπορεί να είναι να τον ενδυναμώσετε και να τον υποστηρίξετε προς το επόμενο βήμα στη ζωή του, είτε πρόκειται για εκπαίδευση, κατάρτιση ή οποιαδήποτε άλλη συμμετοχή με την οποία θα ένιωθε ικανοποιημένος και άνετος.

Μερικές φορές, θεωρείται καθοδήγηση (σταδιοδρομίας) να συνατήσετε τον καθοδηγούμενο σας, να τον ρωτήσετε τι θα ήθελε να κάνει, να του προσφέρετε μια επισκόπηση των δυνατοτήτων του και του ευχηθείτε ό,τι καλύτερο στο επόμενο βήμα. Δυστυχώς, δεν είναι τόσο εύκολο και αυτός ο ρόλος εμπεριέχει πολύ περισσότερα από όσα φαίνονται αρχικά. Στην πραγματικότητα, μπορεί να τον έχετε καλέσει ήδη δύο φορές πριν από την πρώτη σας συνάντηση, ώστε να μην την ξεχάσει, ή μπορεί να αργήσει επειδή έφτασε το λεωφορείο του αργά ή να μην έχετε νέα του μετά τη συνάντησή σας, ή να μη δείχνει ενδιαφέρον κατά τη διάρκεια της συνομιλίας και να μην μπορείτε πραγματικά να βρείτε έναν λόγο για αυτό κ.λπ. Η συνεργασία με αυτήν την ομάδα καθοδηγούμενων αποτελεί πρόκληση, είναι ενδιαφέρουσα και μερικές φορές απογοητευτική, καθώς μπορεί να αναρωτιέστε «αξίζει όλη την προσπάθειά μου;».

Επιπλέον, λόγω της ποικιλομορφίας της ομάδας-στόχου των καθοδηγούμενών σας, μπορεί να είναι πιο δύσκολο να ακολουθήσετε μια συγκεκριμένη μεθοδολογική προσέγγιση όταν προσφέρετε καθοδήγηση, και βρίσκεστε πιο συχνά να προσπαθείτε να φέρετε σε πέρας την κατάσταση από το να επιτυγχάνετε τον σκοπό σας. Επιπλέον, πιθανότατα πρέπει να αναφέρετε κάποια στοιχεία «επιτυχίας» και τα βήματα που πραγματοποιήθηκαν για την πρόοδο, προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέχιση της ροής χρηματοδότησης, και ίσως ακόμη και ο ίδιος ο ρόλος σας. Περιττό λοιπόν να πούμε ότι η καθοδήγηση αυτής της ομάδας-στόχου καθοδηγούμενων είναι πολύπλοκη.

Πέρα από την Καθοδήγηση για την Σταδιοδρομία ή την Εκπαίδευση

Η πολυπλοκότητα αυτών των καταστάσεων υπερβαίνει την καθοδήγηση «σταδιοδρομίας» ή «εκπαίδευσης» και αφορά περισσότερο στην εύρεση της εμπιστοσύνης, των κινήτρων, τη δημιουργία αυτοεκτίμησης, τη συνεργασία με άλλες επαγγελματικές υπηρεσίες, την εύρεση του σωστού τρόπου επικοινωνίας κ.λπ. για να διατηρηθεί η συμμετοχή τους. Η έρευνα που διεξήχθη στο πλαίσιο του έργου Beyond Neet(d)s, με επαγγελματίες από έξι διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες που εργάζονται με αυτήν την ομάδα-στόχο, επιβεβαίωσε ότι οι κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτές και/ή οι καθοδηγητές αφορούν στην ψυχολογική υποστήριξη και την επικοινωνία. Αν και οι επαγγελματίες που εργάζονται με αυτήν την ομάδα-στόχο προέρχονται από ένα ευρύ φάσμα εκπαιδευτικών υποβάθρων, μόνο λίγοι από αυτούς έχουν συμβουλευτικό υπόβαθρο ή εμπειρία ως επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Ως εκ τούτου, μερικές φορές δεν έχουν τις γνώσεις, τις δεξιότητες και/ή την αυτοπεποίθηση για να υποστηρίξουν ψυχολογικά τους καθοδηγούμενούς τους.

Η προσφορά ψυχολογικής υποστήριξης – παρά το τι μπορεί να πιστεύουν ορισμένοι – δεν είναι πραγματικά μια εργασία για «έναν». Εάν κάποιος αισθάνεται υποστήριξη, παρακίνηση, αυτοπεποίθηση και ευημερία, αυτό συνήθως δεν οφείλεται σε έναν καλό θεραπευτή, αλλά επειδή μπορεί να βασιστεί σε ένα υποστηρικτικό δίκτυο ασφαλών και αξιόπιστων ατόμων που βρίσκονται κοντά του. Ο εντοπισμός αυτής της κοινωνικής υποστήριξης, τόσο επαγγελματικής όσο και μη επαγγελματικής, είναι επομένως σημαντικός, αλλά συχνά δύσκολος για τους καθοδηγούμενους σε αυτήν την ομάδα-στόχο. Όπως χρειάζεται η κοινωνία ολόκληρη για να μεγαλώσει ένα παιδί, χρειάζεται η κοινωνία ολόκληρη για την ευημερία των (νέων) ενηλίκων.

Μια άλλη πρόκληση που βρίσκεται στον πυρήνα της εργασίας στην οποία εμπλέκονται οι καθοδηγητές, αφορά στην επικοινωνία. Το ερωτηματολόγιο από το έργο Beyond Neet(d)s αποκάλυψε μια προστριβή στη διαδικασία επικοινωνίας μεταξύ των καθοδηγητών και των καθοδηγούμενων. Πολλοί καθοδηγητές αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο να προσεγγίσουν στην ομάδα-στόχο τους και – όταν τελικά το επιτύχουν – να διατηρήσουν την αφοσίωσή τους και να εντοπίσουν τρόπους επικοινωνίας που ταιριάζουν και στα δύο μέρη. Οι επαγγελματίες αναζητούν συνεχώς νέους και διαφορετικούς τρόπους για να προσεγγίσουν στην ομάδα-στόχο τους, αλλά λόγω έλλειψης χρόνου ή πόρων, πρόκειται συχνά για μια περίπτωση δοκιμής και λάθους παρά για αποτέλεσμα μιας διαδικασίας που προκαλεί σκέψη.

Επιπλέον, η επικοινωνία σημαίνει περισσότερα από το να προσεγγίσετε στην ομάδα-στόχο σας. Η διαδικασία επικοινωνίας μεταξύ του καθοδηγητή και του καθοδηγούμενου είναι συχνά διαχωρισμένη. Το κλειδί στην προσέγγιση της καθοδήγησης είναι η ευθυγράμμιση της επικοινωνίας μεταξύ του καθοδηγητή και του καθοδηγούμενου. Αυτό σημαίνει ότι ο καθοδηγητής πρέπει να μπορεί να ακούει προσεκτικά την ιστορία του καθοδηγούμενού του, ο καθοδηγούμενος με τη σειρά του πρέπει να είναι ξεκάθαρος για το ποιος είναι και τι θέλει. Σε αντιστάθμισμα, ο καθοδηγητής μπορεί να προσδιορίσει τι χρειάζεται ο καθοδηγούμενος και να τον παρακινήσει να εργαστεί προς αυτόν τον στόχο.

Μέτρηση της Προόδου των Καθοδηγούμενων

Παράλληλα με την ανάπτυξη ενός Ολοκληρωμένου Μοντέλου Καθοδήγησης, οι εταίροι σε αυτό το έργο έπρεπε να βρουν επίσης έναν τρόπο να μετρήσουν την πρόοδο ενός καθοδηγούμενου.

Οι εταίροι άρχισαν προσδιορίζοντας 4 διαφορετικούς τομείς όπου οι καθοδηγητές μπορούσαν να βοηθήσουν τους καθοδηγούμενούς τους να προχωρήσουν: σε προσωπικό επίπεδο (ο εαυτός μας), σε επίπεδο πλαισίου, τους παράγοντες προόδου σχετικά με τις δεξιότητες καταλληλότητας για πρόσληψη και τέλος τους παράγοντες που αφορούν στην παραμονή στην εργασία. Δεδομένου του γεγονότος ότι οι καθοδηγούμενοι είναι μια τόσο ετερόκλητη ομάδα, επιθυμούμε να τονίσουμε τη σημασία της παροχής χώρου για άλλους παράγοντες προόδου που μπορεί να μην είναι ορατοί μέσω των παραγόντων προόδου που αναφέρονται, αλλά προκύπτουν στη συζήτηση μεταξύ του καθοδηγητή και του καθοδηγούμενου. Τους ονομάσαμε «απροσδιόριστους παράγοντες προόδου». Αυτό ήταν το πρώτο βήμα στη φάση ανάπτυξης των παραγόντων προόδου, και αργότερα του Ολοκληρωμένου Μοντέλου Καθοδήγησης, όπως προέκυψε στην παρακάτω εικόνα:

Σχήμα 1: Παράγοντες προόδου του Beyond Neet(d)s (2021)

Ως επόμενο βήμα, ορίσαμε 5 συγκεκριμένους παράγοντες προόδου για καθεμία από αυτές τις κατηγορίες. Επιλέξαμε συνειδητά να τους περιγράψουμε με τρόπο ώστε καθένας από τους παράγοντες να μπορεί να μετρηθεί εύκολα, καθώς αυτό αυξάνει τη χρηστικότητά τους στην περαιτέρω ανάπτυξη του έργου.

Αυτοί οι παράγοντες προόδου[1] μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρόσθετο εργαλείο για τη μέτρηση της προόδου κατά την καθοδήγηση του καθοδηγούμενού σας. Υπάρχουν στη δραστηριότητα της εργαλειοθήκης «Χρήση Παραγόντων Προόδου στη Διαδικασία Καθοδήγησης», η οποία σας υποστηρίζει στην εφαρμογή αυτών των παραγόντων.

Αναστοχαστικές ερωτήσεις για τον αναγνώστη:

1. Αισθάνεστε σίγουροι για την παροχή ψυχολογικής υποστήριξης στους καθοδηγούμενούς σας;
2. Υπάρχουν άλλοι επαγγελματίες που μπορούν να σας υποστηρίξουν σε αυτόν τον ρόλο;
3. Πόσο καλά επικοινωνούν μαζί σας οι καθοδηγούμενοί σας;
4. Πώς μετράτε επί του παρόντος την πρόοδο των καθοδηγούμενών σας;

[1] Ανατρέξτε στο κεφάλαιο 6. Μάθηση με βάση την εργασία (σελ. 57)