4.1 Επικοινωνιακό Πλαίσιο Ι: Μη Βίαιη Επικοινωνία
Η Προέλευση του Όρου Μη Βίαιη Επικοινωνία
«Αν θέλουμε να είμαστε συμπονετικοί, πρέπει να έχουμε συναίσθηση των λέξεων που χρησιμοποιούμε. Πρέπει και να μιλάμε και να ακούμε από καρδιάς». Αυτό το απόσπασμα χρησιμοποιήθηκε από τον Marshall Bertram Rosenberg, συγγραφέα βιβλίων που ασχολείται με τη μη βίαιη επικοινωνία. Ο Marshall B. Rosenberg ήταν Αμερικανός ψυχολόγος, δάσκαλος, συγγραφέας και διαμεσολαβητής επίσης. Ανέπτυξε τη μέθοδο της μη βίαιης επικοινωνίας (NVC) στις αρχές της δεκαετίας του 1960, η οποία βασικά αφορά στην επίλυση των συγκρούσεων μεταξύ των ατόμων. Ο Rosenberg ίδρυσε επίσης το κέντρο για τη μη βίαιη επικοινωνία – έναν διεθνή μη κερδοσκοπικό οργανισμό. Απεβίωσε σε ηλικία 80 ετών το 2015. Είναι συγγραφέας πολλών βιβλίων, για παράδειγμα:
- Μη Βίαιη Επικοινωνία: Μια Γλώσσα Ζωής
- Ζωντανή μη Βίαιη Επικοινωνία: Πρακτικά Εργαλεία για να Συνδεθείτε και να Επικοινωνήσετε Επιδέξια σε Κάθε Περίσταση
- Μη βίαιη Επικοινωνία: Μια Γλώσσα Συμπόνιας
- Ένα Μοντέλο για Μη Βίαιη Επικοινωνία
Η NVC βασίζεται στην προϋπόθεση ότι όλα τα άτομα είναι ικανά για συμπόνια και ενσυναίσθηση και ότι καταφεύγουν σε βία ή συμπεριφορά που είναι επιβλαβής για τους άλλους μόνο εάν δεν μπορούν να βρουν πιο αποτελεσματικές στρατηγικές για να καλύψουν τις ανάγκες τους.
Βίαιη και Μη Βίαιη Επικοινωνία
Ας ξεκινήσουμε με τη διαφορά μεταξύ βίαιης και μη βίαιης επικοινωνίας. Η βίαιη επικοινωνία οδηγεί σε περιορισμό της ελευθερίας, προκαλώντας πληγές και βλάβες, μειώνοντας την αξία ενός ατόμου. Ένα άτομο, του οποίου η επικοινωνία είναι βίαιη, χρησιμοποιεί συχνά καταναγκαστική και χειραγωγική γλώσσα, η οποία προκαλεί συναισθήματα ντροπής, υπαιτιότητας, υποχρέωσης, φόβου ή ενοχής σε άλλα άτομα. Από την άλλη πλευρά, η μη βίαιη επικοινωνία είναι η επικοινωνία όπου μαθαίνουμε να ακούμε τις ανάγκες μας και τις ανάγκες των άλλων ατόμων. Δημιουργεί συμπόνια, μεγιστοποιεί την ελευθερία και μας βοηθά να κατανοήσουμε τη σχέση μεταξύ συναισθημάτων και αναγκών. Η μη βίαιη επικοινωνία είναι η ενοποίηση της συνείδησης, της γλώσσας, της επικοινωνίας και των μέσων επιρροής.
Τέσσερα Στοιχεία της Μη Βίαιης Επικοινωνίας και Παραδείγματα
Το μοντέλο NVC αποτελείται από τέσσερα στοιχεία. Το πρώτο είναι η Παρατήρηση. Στη μη βίαιη επικοινωνία, προτιμούμε να περιγράφουμε την Παρατήρηση χωρίς αξιολόγηση. Παραθέτουμε τα γεγονότα χωρίς κριτική. Χρησιμοποιούμε, για παράδειγμα, επιρρήματα και επίθετα με τρόπους που δεν υποδηλώνουν αξιολόγηση. Μην πείτε, «Ο Thomas δεν εκπληρώνει τα εργασιακά του καθήκοντα εγκαίρως», αλλά “Ο Thomas δεν ολοκλήρωσε έγκαιρα τα τρία τελευταία εργασιακά του καθήκοντα». Για περισσότερα παραδείγματα, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα: https://awarenessagents.files.wordpress.com/2019/06/image-41.png
Το δεύτερο στοιχείο είναι τα Συναισθήματα. Είναι σημαντικό να μπορούμε να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας (χαρούμενοι, εκνευρισμένοι κ.λπ.), αλλά θα πρέπει να κάνουμε διάκριση μεταξύ των συναισθημάτων και των σκέψεων. Ο Rosenberg υπογραμμίζει τη διαφορά μεταξύ των συναισθημάτων και των σκέψεων.
Οι Ανάγκες είναι το τρίτο στοιχείο της NVC. Ο καθένας μας έχει ανάγκες και αξίες που συντηρούν και εμπλουτίζουν τη ζωή μας. Όταν αυτές οι ανάγκες ικανοποιούνται, βιώνουμε ευχάριστα συναισθήματα. όταν δεν ικανοποιούνται, βιώνουμε αρνητικά συναισθήματα. Ο Rosenberg υποστηρίζει ότι υπάρχουν τέσσερις τρόποι αντίδρασης σε ένα αρνητικό μήνυμα – να κατηγορούμε τον εαυτό μας, να κατηγορούμε τους άλλους, να αισθανόμαστε και να κατανοούμε τα συναισθήματα και τις ανάγκες μας και να αισθανόμαστε και να κατανοούμε τα συναισθήματα και τις ανάγκες των άλλων.
Το τελευταίο στοιχείο, σύμφωνα με τον Rosenberg, είναι τα Αιτήματα. Στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα σαφές αίτημα. Να είστε προσεκτικοί στις απαιτήσεις: Ένα αίτημα μετατρέπεται σε απαίτηση στην περίπτωση που τα άτομα πιστεύουν ότι θα τιμωρηθούν εάν δεν πουν «Ναι» στο αίτημά σας. Εάν κάποιος απορρίψει το αίτημά σας, αποδεχτείτε την απόρριψη και προσπαθήστε να κατανοήσετε τους λόγους του.
Αναστοχαστικές ερωτήσεις για τον αναγνώστη:
- Γιατί ένας καθοδηγητής πρέπει να χρησιμοποιεί θετική και μη βίαιη επικοινωνία όταν επικοινωνεί με έναν καθοδηγούμενο;
- Τι συναισθήματα νιώθουν οι καθοδηγούμενοι όταν τους επικρίνουν ή τους ενοχοποιούν οι καθοδηγητές;
[1] Marshall B. Rosenberg Quotes and Sayings. Inspiringqutoes [online]. [cit. 2021-10-5]. Available from: www.inspiringquotes.us/author/1532-marshall-b-rosenberg